حسگرهای rna: تنظیم کننده های جدید بیان ژن

ملکول های rna به واسطه ویژگی های خاص خود قابلیت های قابل توجهی در تنظیم بیان ژن ها دارند. از مهم ترین rnaهای تنظیمی یا ریبورگولاتورها می توان به sirna، mirna، ریبوزیم ها، rna آنتی سنس و ریبوسوئیچ ها اشاره کرد. ملکول های rna تنظیم کننده قادرند بیان ژن را در سطوح مختلفی، از جمله رونویسی، پس از رونویسی و یا ترجمه، تنظیم کنند. یکی از انواع تنظیم کننده ها که نخستین بار در پروکاریوت ها به آن توجه شد، ریبوسوئیچ ها هستند. ریبوسوئیچ ها دو حوزه (دومین) اپتامر و افکتور دارند. اپتامر می تواند به شکلی اختصاصی به لیگاند متصل شود و عمدتاً با تأثیر بر روی ساختار افکتور بر بیان ژن اثر می گذارد. پس از بررسی های اولیه، ریبوسوئیچ هایی نیز در مخمرها و گیاهان شناسایی شد. با توجه به ماهیت تنظیم پذیر ریبوسوئیچ ها و قابلیت آنها در پاسخ گویی به شرایط محیطی، به استفاده از آنها به عنوان حسگر (سنسور) و تنظیم کننده های مؤثر بر بیان ژن ها، توجه شد. به این ترتیب و با تلفیق ویژگی های rnaهای مختلف، اشکال متفاوتی از rnaهای مهندسی شده ساخته می شوند که وجه اشتراک عمده آنها استفاده از خاصیت حسگری rna است. در این مقاله به معرفی کلی ریبوسوئیچ ها و برخی از حسگرهای مبتنی بر rna می پردازیم.